मंडळी उत्तर प्रदेशमधल्या वाराणसी सारणात येथील अशोक सतंभावरील राजमुद्रेच उद्घाटन देशाचे प्रधानमंत्री मा. नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते दिनांक ११ जुलै २०२२ रोजी करण्यात आलं. मात्र राजमुद्रेवरील जे सिंहांच प्रतीक आहे ते बदलवून रागीट आणि उग्र स्वरूपाचं करण्यात आल्याचा आरोप सोशल मीडियावर नेटकऱ्यांकडून मोदींवर केल्या जात आहे.
मात्र या राजमुद्रेचा नेमका इतिहास काय आहे? याबद्दल आपण जाणून घेणार आहोत. मंडळी राजमुद्रा हे सरकारी कागदपत्रांवर आवर्जून वापरल्या जाते. याव्यतिरिक्त राजभवन, संसद, राष्ट्रपती भवन, विधानभवन यांसारख्या शासकीय कार्यालयाच्या इमारतींवरसुद्धा राजमुद्रा वापरल्या जाते.
या राजमुद्रेसाठी सारणातच्या अशोक स्तंभाची निवड करण्यात आली होती. या स्तंभावर चार दिशेला चार सिंह आहे. त्याच्या खालच्या बाजूला चक्र दिल्या गेले आहे. चक्राच्या उजव्या बाजूला बैल आणि डाव्या बाजूला घोड्याच चिन्ह लावण्यात आलं आहे.
स्तंभ हा गोलाकार असल्याने त्याची मागील बाजू दिसत नाही. मात्र त्यावर सिंह आणि हत्तीच चिन्ह सुद्धा कोरल्या गेलं आहे. अशोक स्तंभाची उभारणी मौर्य वंशातील राजे अशोक सम्राट यांनी इसवी सण तिसऱ्या शतकात केली होती.
सम्राट अशोकांनी कलिंगच्या युद्धानंतर हृदयपरिवर्तन होऊन शांती आणि धर्माच्या प्रसारासाठी त्यांनी अथक प्रयत्न केले होते. राजमुद्रेमध्ये पाठीला पाठ लावून उभे असलेले चारही सिंह हे चारही दिशांना विस्तारलेल्या सम्राटांच्या राजसत्तेचे प्रतीक आहे. तर माथ्यावर असणारे चक्र हे सत्याच्या नितीमत्तेचे प्रतीक आहे.
२६ जानेवारी १९४९ ला मान्यता
मंडळी भारतीय देश हा दिनांक २६ जानेवारी १९४९ रोजी प्रजासत्ताक झाला व त्याच दिवशी या राजमुद्रेला राष्ट्रीय चिन्ह म्हणून मान्यता देण्यात आली. या राजमुद्रेखाली देवनागरी लिपीमध्ये ‘सत्यमेव जयते’ असे लिहिण्यात आले आहे. सत्यमेव जयते हे भारतीय देशाचे राष्ट्रीय बोध वाक्य आहे.
