महाराष्ट्रातील अमरावती आणि बारामती लोकसभेच्या जागांप्रमाणेच यावेळी कोल्हापूरच्या जागेवरही चुरशीची लढत आहे. काँग्रेस पक्षाने शिवाजी महाराजांचे १२वे वंशज शाहू महाराज यांना उमेदवारी दिली आहे. महाविकास आघाडीचे ते संयुक्त उमेदवार आहेत, तर दुसरीकडे गेल्या वेळी विजयी झालेले संजय मंडलिक यांची महायुतीने पुनरावृत्ती केली आहे.
मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदेंच्या नेतृत्वाखालील शिवसेनेचे संजय मंडलिक हे उमेदवार आहेत. मंडलिक शिवाजी महाराजांचे 12वे वंशज शाहू महाराजांना पराभूत करू शकतील का? याकडे सर्वांचे लक्ष लागले आहे. मार्च महिन्यात शाहू महाराजांची उमेदवारी जाहीर झाली. तेव्हा ते म्हणाले होते की,
“देशाला हुकूमशाहीपासून वाचवण्यासाठी मी निवडणूक लढवत आहे.”
त्यांचे हे वक्तव्य भाजपच्या नेतृत्वाखालील असलेल्या केंद्र सरकारवर हल्ला असल्याचे मानले जात होते. महाराष्ट्रातील राजकीय अस्थिरतेचा त्यांनी समाचार घेतला आणि म्हटले की,
“आम्हाला हि राजकीय अस्थिरता कायम ठेवायची नाही”.
कोल्हापुरात प्रचारादरम्यान छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या पुतळ्याला नमन करताना शाहू महाराजांनी भाजपवर हल्लाबोल केला. शाहू महाराजांनी पक्षांतरविरोधी कायदा मजबूत करण्याचे श्रेय माजी पंतप्रधान अटलबिहारी वाजपेयी यांना दिले होते. राजीव गांधी यांनी आपल्या पंतप्रधानपदाच्या कार्यकाळात ते आणले होते, असे ते म्हणाले होते.
विशेष म्हणजे छत्रपती शिवाजी महाराजांचे 12वे वंशज हे 1999 नंतर कोल्हापूर लोकसभा जागेसाठी काँग्रेसचे पहिले उमेदवार आहेत. त्यांची थेट लढत मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांच्या नेतृत्वाखालील शिवसेनेचे विद्यमान खासदार संजय मंडलिक यांच्याशी आहे. मंडलिक हे कोल्हापुरातील शाहू महाराजांना थेट लक्ष्य करत नसून, ते कामाच्या नावावर मते मागत आहेत.
“आपला लढा छत्रपती शाहू महाराजांविरुद्ध नसून कोल्हापूरच्या जनतेच्या स्वाभिमानासाठी आहे”,
असे नुकतेच ते म्हणाले होते.
“मी भावनेच्या जोरावर मत मागत नाही, तर माझ्या मतदारसंघात केलेल्या कामाच्या जोरावर मत मागत असल्याचे” ते म्हणाले होते.
तेव्हा ते म्हणाले होते की, “राजा राजर्षी शाहू हे केवळ त्यांच्या घराण्याशी संबंधित राहून महाराजांचे खरे वारस होत नाहीत. हे निश्चितच एक व्यंग म्हणून पाहिले गेले. शरद पवार त्यांचा व्यंग म्हणुन वापर करत आहेत. शाहू छत्रपतींचा विजय निश्चित करण्यासाठी काँग्रेस कार्यकर्ते त्यांचे पणजोबा, कोल्हापूरचे माजी राजर्षी शाहू महाराज यांचा वारसा पुढे रेटत आहेत. बाबासाहेब आंबेडकरांनी ज्यांचे वर्णन सामाजिक न्याय चळवळीचे मशाल वाहक असे केले होते.”
दुसरीकडे शिवसेनेचे मंडलिक हे त्यांचे वडील आणि कोल्हापूरचे चार वेळा खासदार सदाशिवराव मंडलिक यांचा वारसा दुसऱ्या लोकसभेसाठी दाखवत आहेत. त्यांच्या एका भाषणात मंडलिक यांनी एक पाऊल पुढे टाकले आणि त्यांचे वडील शाहू महाराजांचे वैचारिक उत्तराधिकारी असल्याचा दावा केला.
महाविकास आघाडीच्या मित्रपक्षांमध्ये जागावाटपाची चर्चा सुरू झाली, तेव्हा काँग्रेसच्या कोल्हापूर विभागाचे प्रमुख सतेज पाटील म्हणाले की
“उमेदवाराची घोषणा आश्चर्यकारक असेल”.
राष्ट्रवादीच्या फुटीनंतर काढण्यात आलेल्या मेळाव्यात शाहू छत्रपतींनी शरद पवारांसोबत स्टेज शेअर केल्यावर लोकांना याची जाणीव झाली. छत्रपती शाहू महाराज हे निवडणुकीच्या रिंगणात उतरणारे कोल्हापूरच्या राजघराण्यातील पहिले सदस्य नाहीत. 1976 मध्ये राजर्षी शाहू महाराजांच्या सून विजयमाला यांनी शेतकरी आणि कामगार पक्षाच्या उमेदवार म्हणून हातकणंगले (तत्कालीन इचलकरंजी) लोकसभेची जागा लढवली आणि जिंकली.
त्यांनी काँग्रेसचे लेफ्टनंट जनरल (निवृत्त) एस. पी. पी थोरात यांचा पराभव केला. ज्यांची निवड दिवंगत मुख्यमंत्री यशवंतराव चव्हाण यांनी केली होती. 2004 मध्ये शाहू छत्रपतींच्या दोन मुलांपैकी एक मालोजीराजे छत्रपती यांनी काँग्रेसच्या तिकिटावर कोल्हापूर उत्तर विधानसभेची जागा जिंकली.
पाच वर्षांनंतर 2009 मध्ये शाहू छत्रपतींचे दुसरे पुत्र संभाजीराजे यांचा कोल्हापुरात सदाशिवराव मंडलिक यांच्याकडून पराभव झाला. आता मंडलिक यांचा मुलगा संभाजीराजे यांच्या वडिलांच्या विरोधात निवडणूक लढवत आहे.
